Πόσο κοντά είναι το τέλος του Ερντογάν;

Οι καταιγιστικές εξελίξεις στην Τουρκία τρίζουν, συθέμελα, την κυβέρνηση Ερντογάν.

Οι αποκαλύψεις για σκάνδαλα εξαγοράς κορυφαίων παραγόντων της, με αντάλλαγμα χρυσοφόρα επιχειρηματικά συμβόλαια, είναι η κορυφή του παγόβουνου.

Επί της ουσίας η αναμέτρηση του πρωθυπουργού με τον άλλοτε πολιτικό του μέντορα Φ. Γκιουλέν εισήλθε στο τελικό της στάδιο. Η δημοσιοποίηση της ρήξης έγινε κατά την διάρκεια της κοινωνικής έκρηξης στην γειτονική χώρα, το περασμένο καλοκαίρι. Το δίκτυο του πανίσχυρου (φιλοδυτικού) κληρικού έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην κυριαρχία του Ερντογάν τα τελευταία δέκα χρόνια, συμβάλλοντας στην επικράτησή του επί του κεμαλικού κατεστημένου. Η εγκαθίδρυση ενός προσωποπαγούς καθεστώτος (ο Φ. Γκιουλέν μίλησε για «φαραώ») μπορεί να ξεχείλισε το ποτήρι της αντιδικίας των δύο ανδρών, η αφορμή ωστόσο δεν πρέπει να συσκοτίσει τα αίτια της μεταξύ τους ρήξης.

Φαίνεται πως το σημείο –κλειδί ήταν η απόφαση του Τούρκου πρωθυπουργού να προχωρήσει σε «θεσμική ισλαμοποίηση» του πολιτεύματος.

Η νοσταλγία των σουλτανικών μεγαλείων, η ημιαπαγόρευση των οινοπνευματωδών ποτών, η δημιουργία διαφορετικών χώρων εκπαίδευσης και παραμονής των δύο φύλων συνάντησαν την αντίδραση του Φ. Γκιουλέν και των κύκλων επιρροής του εντός του «μουσουλμανικού πουριτανισμού» αντί της κρατικής τους επιβολής.

Ο φόβος διχαστικών φαινομένων, όπως της πλατείας Ταξίμ, θα μπορούσε να οδηγήσει σε απρόβλεπτες συνέπειες –ειδικά όταν τα δυτικά παράλια και η ενδοχώρα της Ανατολίας αποτελούν σχεδόν ασύμβατους κόσμους. Ωστόσο υπάρχει και η πλευρά των επιπτώσεων της στρατηγικής του «νεοθωμανισμού».

Δηλαδή η κρατική χρήση των σουνιτικών κοινοτήτων, σ’ ένα γεωπολιτικό χώρο από την Βοσνία ως τον Καύκασο και την Λιβύη ως την Συρία. Η σύγκρουση με το Ισραήλ και η επίσκεψη Ερντογάν στην Γάζα, η συμπαράσταση στους Αιγύπτιους «αδελφούς μουσουλμάνους», η χρηματοδότηση και ο εξοπλισμός αντάρτικων ομάδων που πολεμούν κατά του Άσσαντ και η σκληρή στάση απέναντι στους σιίτες μουλάδες του Ιράν είναι απτά δείγματα μιας αναδυόμενης περιφερειακής δύναμης στον χώρο της Εγγύς και Μέσης Ανατολής.

Μόνο που η παραγόμενη ένταση και η πιθανότητα περικύκλωσης του Ισραήλ δεν συνοδοιπορούν με τις πολιτικές προτεραιότητες των ΗΠΑ στην περιοχή. Η προ καιρού επίσκεψη Ερντογάν στον Λ. Οίκο και οι συνομιλίες του με τον Μπ. Ομπάμα είχαν αποκαλύψει το χάσμα που τους χωρίζει. Μόνο τυχαίο δεν είναι τ’ ότι ο Φ. Γκιουλέν έχει αυτοεξορισθεί στις ΗΠΑ, απ’ όπου εξαπολύει τους κεραυνούς του κατά του πρώην πνευματικού του τέκνου.

Οι μάχες στα ενδότερα του κρατικού μηχανισμού της Τουρκίας, ο οποίος εποικίσθηκε από πρόσωπα πιστά στον δυτικόφιλο ιμάμη, ήταν και παραμένουν αδυσώπητες. Οι τέως συνοδοιπόροι μεταβλήθηκαν σε ασυμφιλίωτους εχθρούς και ο πόλεμος για την εξουσία είναι μέχρις τελικής πτώσεως.

Θα ήταν επιπόλαιο να προδικάσουμε την έκβασή του, την ώρα που διεξάγεται η «μητέρα των μαχών».